Dużo tutaj mówimy o elektronice i tym, jaki potencjał niesie za sobą jej wykorzystanie w kontekście zabezpieczeń samochodów przed kradzieżą. No ale, rynek ten jest dość spory i naturalną rzeczą jest, że istnieją też różnego rodzaju blokady mechaniczne. Ba, były nawet pierwsze niż elektronika. Wraz z wprowadzeniem do użytku magistrali CAN zaczęły pojawiać się nowoczesne immobilizery, autoalarmy oparte o ten standard przesyłu danych, co zwiększało bezpieczeństwo samochodów na parkingach. Ale przecież mechaniczne blokady antykradzieżowe są produkowane i sprzedawane do dzisiaj. Czas więc przekonać się, co jest lepsze.
Mechaniczne blokady kierownicy, które trzeba zdejmować
Bez wątpienia kierownica jest jednym z kluczowych elementów, który umożliwia bezproblemową jazdę samochodem. Gdybym pisał ten artykuł za kilkadziesiąt lat (nie dwadzieścia, ale raczej osiemdziesiąt), gdy na drogach pojawią się bezproblemowo jeżdżące i bezpieczne pojazdy autonomiczne, prawdopodobnie akapit o mechanicznej blokadzie kierownicy musiałbym całkowicie pominąć.
No ale, mam szczęście, że nie dożyję takich czasów i mogę swobodnie utyskiwać na mechaniczne blokady kierownicy.
Gdy ktoś ma więcej, niż 20 lat, to powinien przypominać sobie z zamierzchłych czasów widok samochodu, który przy kierownicy miał zamontowane „coś dziwnego”. Sam mam przed oczami stare auto mojego dziadka i kierownicę uzbrojoną w coś, co wówczas wydawało mi się wielkim i ciężkim kluczem, którym kierownicę się po prostu odkręca (nie wiem, czemu tak pomyślałem, ale dzieci mają bogatą wyobraźnię).
Chodzi tutaj oczywiście o popularną „laskę”, czyli metalową belkę przymocowaną do kierownicy i zamykaną na zwykły zamek, który stosuje się np. w kłódkach lub drzwiach wejściowych. „Laska” bardzo często posiada dodatkowe, poprzeczne ramię, które zapiera się o deskę rozdzielczą i uniemożliwia obrót kierownicy – bez tego, jak wiadomo, nie da się efektywnie kierować autem.
Zaletą tego typu zabezpieczenia antykradzieżowego jest oczywiście relatywnie niska cena, łatwa dostępność (można ją kupić w większości supermarketów) oraz fakt, że jest ono uniwersalne – ciężko znaleźć auto, do którego nie da się przymocować stalowej belki.
Brzmi nieźle, ale wad jest dużo więcej. Po pierwsze – zwykły zamek to niezbyt wyrafinowane zabezpieczenie przed kradzieżą. Już młodzi „adepci” sztuki przestępczej uczą się rozbrajania kłódek za pomocą wytrychów. Teraz, w dobie Internetu, bardzo łatwo znaleźć tego typu poradniki, chociażby na najpopularniejszej platformie z filmami – wystarczy wpisać w pasek wyszukiwarki YouTube słowo: lockpicking. Btw, to może być naprawdę świetna zabawa! Jeśli ktoś oczywiście nie ma przestępczych zamiarów i po prostu ćwiczy swoje manualne zdolności.
Inną wadą tego typu zabezpieczenia antykradzieżowego jest nikła wygoda użytkowania. Za każdym razem po wejściu do auta lub przy chęci jego opuszczenia, blokadę trzeba wyjmować z bagażnika, zakładać i potem zdejmować. A pamiętajmy o tym, że zamki też mają swoją żywotność, zwłaszcza wtedy, gdy są często używane – co będzie, jeśli przy chęci zdjęcia blokady kierowniczej zamek odmówi posłuszeństwa..? Trzeba zadzwonić po ślusarza i dodatkowo zapłacić.
Istnieje więcej wariacji konstrukcyjnych najprostszej blokady na kierownicę. Jedną z nich jest przedłużenie belki tak, by była ona przymocowana do pedału gazu, co w zamyśle konstruktora uniemożliwia nie tylko obrót kierownicą, ale również wciśnięcie pedału gazu. Można sobie wyobrazić hipotetyczną sytuację, w której złodzieje podjadą z przodu auta lawetą w taki sposób, że obrót kierownicy nie będzie potrzebny – wystarczy tylko gaz. Ten typ blokady powinien to uniemożliwiać.
Ale niestety, to też się da zrobić. Co robią złodzieje w takiej sytuacji? Po prostu przeżynają obręcz kierownicy w odpowiednim miejscu i ściągają blokadę. Kierownica auta to na tyle sztywna konstrukcja, że nawet po usunięciu niewielkiego kawałka obręczy, da się efektywnie prowadzić.
Z tego właśnie powodu powstał kolejny typ blokady na kierownicę w postaci dysku nań nakładanego. Dysk ten w całości pokrywa kierownicę i w zamyśle uniemożliwia jej przepiłowanie. Zintegrowany jest również z ramieniem poprzecznym, które uniemożliwia obrót kierownicą. Trzeba przyznać, że usunięcie takiej blokady wymaga już więcej siły, a jeśli więcej siły, to również narzędzi i czasu, którego złodzieje w pewnych sytuacjach nie mają zbyt wiele… Dodatkowym czynnikiem, powiedzmy, bardziej ludzkim, jest rosnąca frustracja złodzieja. Wkurzony niemożnością zdjęcia blokady przestępca może po prostu zemścić się, rozpylając w aucie gaśnicę lub próbując szarpać, kopać w blokadę – to szybko doprowadzi do uszkodzeń kolumny kierowniczej. Naprawa tego może być bardzo kosztowna.
Jednak tak samo jak w przypadku innych, zdejmowanych blokad na kierownicę, minusem jest niski komfort użytkowania. Montowanie takiej blokady kompletnie mija się z celem w nowoczesnych autach, które posiadają na kierownicy wiele przycisków i są obszyte skórą. Taki dysk może po prostu nie pasować i uszkodzić przyciski. Poza tym, przy stosowaniu tej blokady, jej producenci zalecają, by nakładać na kierownicę specjalny pokrowiec zabezpieczający przed uszkodzeniem. Chyba jednak za dużo komplikacji, zwłaszcza, że autem często zatrzymujemy się tylko „na chwilę”.
Mechaniczna blokada kierownicy, której nie trzeba każdorazowo zdejmować
Trzeba przyznać, że to już milowy krok w kontekście funkcjonalności i komfortu użytkowania. Tego typu zabezpieczenia antykradzieżowe są zamontowane na stałe, wewnątrz kolumny kierowniczej. Na pierwszy rzut oka ciężko coś dostrzec, więc to dużo lepsze rozwiązanie, również w kontekście estetyki.
Aby odjechać lub unieruchomić samochód, wystarczy tylko przekręcić kluczyk w zamku, który wystaje z kolumny. No ale, wspominałem o estetyce – niby takiej blokady nie trzeba każdorazowo zakładać, ale wyobraźmy sobie drogie auto i wystający zamek… Chyba nie po to płacimy za nowe samochody aż tyle, ale jakkolwiek ingerować w mechanikę i psuć sobie wrażenia estetyczne z przebywania w aucie..?
Dodatkowo, blokada mechaniczna montowana na stałe to poważna ingerencja w strukturę samochodu. Jeśli montażem zajmuje się niewykwalifikowany fachowiec, to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że coś pójdzie nie tak. Można sobie wyobrazić również, że wadliwie zamontowane zabezpieczenie antykradzieżowe nagle zablokuje się podczas szybkiej jazdy… Brrr.
Dodatkowo, nawet jeśli blokada jest ukryta, to jednak dalej zwalnia się ją tradycyjnym kluczykiem. Wspominałem już o lockpickingu, o tym, że dzisiaj to wcale nie jest trudne..? A coś o zacinających się zamkach, wytartych kluczykach, ślusarzu? No właśnie..
No ale trzeba też oddać sprawiedliwość – na rynku pojawiają się już blokady mechaniczne, które zwalniane są przez sterownik elektroniczny zintegrowany najczęściej z aplikacją w telefonie. A to już eliminuje problem zacinających się zamków, zgubionych kluczyków lub prób rozwiercenia zamka przez złodziei.
Ale problemy z bezpieczeństwem takiej blokady oraz fakt, że ingerencja w „bebechy” auta kończy się utratą fabrycznej gwarancji, już pozostają. Może inne zabezpieczenia mechaniczne okażą się lepsze, idźmy dalej.
Mechaniczne odcięcie zapłonu
Jak już wielokrotnie wspominałem, w dzisiejszych czasach kierowcy najczęściej decydują się na elektroniczne odcięcie zapłonu, zwane z angielska immobilizerem. Ma on postać niewielkiego guziczka (lub małego breloczka), który trzeba wcisnąć (lub przyłożyć do odpowiedniego miejsca) w celu odblokowania/zablokowania możliwości uruchomienia silnika. Jest to dużo bardziej wygodne rozwiązanie niż mechaniczne blokady, ale też posiada swoje wady. Zainteresowanych odsyłam do wcześniejszego wpisu na blogu, gdzie dokładnie omówiłem temat immobilizerów.
Mało kto wie jednak, że istnieją również mechaniczne blokady zapłonu, działające na bardzo prostej zasadzie – ale omawiam je tylko i wyłącznie gwoli rzetelności, bo jeśli wcześniejsze rozwiązania były niewygodne, to używanie tej blokady to już prawdziwa katorga. Urządzenie to ma postać małej klamry zakładanej na klemę akumulatora: znajduje się w nim bezpiecznik oraz coś w rodzaju kluczyka, czyli bolec z rączką, służącą do jego wyciągania.
Kiedy kierowca samochodu ma zamiar pozostawić auto, to po za parkowaniu otwiera maskę i wyciąga bolec zabezpieczający – mechanizm uzbraja się i od tego momentu przepływ prądu reguluje niewielki bezpiecznik. Oczywiście, pozwala on na przepływ prądu o małym natężeniu, aby autoalarm i centralny zamek mogły funkcjonować bez przeszkód. Ale jeśli ktoś w tym momencie chciałby uruchomić silnik, to bezpiecznik przepali się, obwód się otworzy i starter po prostu nie zadziała.
Z pozoru genialne, bo zaskoczony złodziej, jeśli będzie chciał wytrwać w swoim złodziejskim postanowieniu, będzie musiał znaleźć przyczynę problemu, co zabiera cenny czas. Ale co to za problem otworzyć maskę auta na ruchliwym parkingu przy centrum handlowym..? Nikt zapewne nie zwróci na to szczególnej uwagi, przecież usterki się zdarzają..
Poza skrajnym brakiem komfortu, wynikającym z użytkowania takiego zabezpieczenia, w grę wchodzi również jego zawodność. Złodzieje aut, zanim wejdą „do akcji”, długo obserwują właścicieli aut i poza tym mają bardzo rozległą wiedzę na temat mechanicznych zabezpieczeń przed kradzieżą. Jeśli przestępca widzi, jak właściciel samochodu każdorazowo „kombinuje” coś pod maską, aby uruchomić silnik, to jest to dla niego jasny sygnał, w jakie zabezpieczenie wyposażone jest auto. Mechaniczne odcięcie zapłonu raczej też odpada, a możliwości nie pozostało już dużo…
Mechaniczna blokada skrzyni biegów
Skrzynia biegów to kolejny element konstrukcyjny auta, bez którego nigdzie się nie ruszymy, chyba, że na holu (właściwie mógłbym skończyć pisać już w tym momencie i stwierdzić, że to żadne zabezpieczenie).
Do niedawna, mechaniczne blokady skrzyni biegów miały postać stelażu nakładanego na drążek, co uniemożliwiało poruszanie nim. Blokada taka nadaje się zarówno do skrzyń manualnych, jak również automatów – wówczas zabezpieczenie to blokuje drążek na pozycji P.
Innym rodzajem zabezpieczenia mechanicznego, jest blokada wewnętrzna, montowana bezpośrednio w tunelu środkowym. Typy są dwa: blokada bolcowa lub bezbolcowa, czyli ryglowa. W przypadku tej pierwszej, uniemożliwienie zmiany przełożeń odbywa się poprzez wetknięcie w specjalny otwór przyrządu przypominającego kołek. Aby autem można było odjechać, kołek ten trzeba usunąć – więc, jeśli złodziej znajdzie miejsce, z którego bolec należy wyjąc, to po prostu to zrobi i odjedzie autem. Poza tym, nawet w przypadku, w którym będzie chciał to zrobić właściciel samochodu, może okazać się to nie takie proste.
Dużo wygodniejszą wersją mechanicznej blokady skrzyni biegów jest system ryglowy, gdzie zabezpieczenie obsługujemy wygodnie, za pomocą zamka i kluczyka. O wadach wszelkiego typu zamków i kluczyków w zabezpieczeniach antykradzieżowych mówiłem przy okazji blokady kierownicy, więc nie ma sensu tego powtarzać.
Na forach internetowych znajdziemy pełno wpisów sfrustrowanych właścicieli aut, którzy chcąc odjechać autem do pracy, musieli w końcu dać za wygraną i skorzystać z taksówki lub komunikacji miejskiej. Warto wspomnieć, że wadliwa konstrukcja i montaż tego typu zabezpieczeń to problem nie tylko „nołnejmów” z krajów Azji, ale również najbardziej uznanych producentów!
Kolejny problem z użytkowaniem tego typu blokady wynika z mentalności człowieka i samego komfortu użytkowania. Blokadę trzeba każdorazowo uzbrajać i zwalniać, co może być nieco uciążliwe. Istnieje część właścicieli samochodów, którzy montują w nich mechaniczne blokady skrzyni biegów, a potem po prostu z nich nie korzystają, bo to mało wygodne… Nic więc dziwnego, że część z nich mówi „dość” i zleca warsztatowi usunięcie blokady.
Kolejny problem, wynikający ze stosowania blokad mechanicznych, to ogromne ryzyko uszkodzenia mechaniki samochodu. Zacznijmy od zwykłego zabezpieczenia na drążek – pierwszym pomysłem złodzieja, który usiłuje pokonać blokadę, jest kopnięcie w drążek zmiany biegów. Abstrahując już od tego, że często jest to skuteczne zwłaszcza w przypadku mniej wytrzymałych zabezpieczeń, o tyle może nastąpić trwałe uszkodzenie skrzyni biegów.
To samo tyczy się blokad bolcowych i bezbolcowych. Montowanie tego typu zabezpieczeń to naprawdę operacja na otwartym sercu. Potrzeba tu nie tylko blokady o świetnych właściwościach oraz wytrzymałości, ale przede wszystkim bardzo dobrej jakości montażu i serwisu takiego urządzenia. Wszystko, co wsadzimy do skrzyni biegów, a co nie jest elementem skrzyni biegów, może w końcu się popsuć lub zaciąć, istotnie wpływając na bezpieczeństwo jazdy.
Fun fact: istnieją mechaniczne blokady skrzyni biegów, które blokują położenie drążka na biegu wstecznym. Raz, że na wstecznym też można jechać, a dwa, że takie auto można bez problemu wciągnąć na lawetę, o ile właściciel nie zaparkował tyłem do ściany.
Ostatnia szansa – mechaniczna blokada pedałów
Idąc tropem wcześniejszego myślenia, to chyba ostatni element, który można w miarę wygodny sposób mechanicznie zablokować, by uniemożliwić złodziejowi odjechanie samochodem w siną dal.
Oczywiście tylko „w miarę”, bo wszystkie mechaniczne blokady antykradzieżowe to dość toporne urządzenia. Nie inaczej jest w przypadku blokady pedałów, która wygląda mniej więcej jak grabie – w szerszym, dolnym końcu umieszcza się pedały, a górnym podciąga w taki sposób, ze następuje uzbrojenie blokady i niemożliwe jest jakiekolwiek wciśnięcie pedała czy jego podważenie do góry.
Ale takie rozwiązanie również ma swoje wady. Przede wszystkim, należy dobrze dopasować dany egzemplarz blokady do modelu auta – czasem bowiem wystarczy dobrze pomanewrować, aby zamkniętą na kluczyk blokadę po prostu ściągnąć z pedałów, bo okaże się ona zbyt luźna. Oczywiście całość wyposażona jest w zamek i kluczyk, co wiąże się z niskim komfortem użytkowania i wszelkimi innymi wadami zamków, o których napisałem wcześniej. Nie ma tu znaczenia, czy to blokada kierownicy, skrzyni biegów, czy pedlu gazu.
Przejdźmy do podsumowania
Pewien policjant kiedyś powiedział mi, że gdy jakiś drobny złodziejaszek chce ukraść auto z parkingu, to największe wrażenie robi na nim właśnie ciężkie i toporne zabezpieczenie, które przywodzi mu na myśl zrezygnowane: „eee, szkoda zachodu..”. Może to i prawda, jednak dotyczy to tylko III i IV-ligowców, dla których kradzież Fiata Uno spod bloku to największe, życiowe osiągnięcie.
Dzisiejsi złodzieje działają inaczej – wiedzą oni, co znaczy walka z elektronicznymi zabezpieczeniami, mają do tego odpowiedni (bardzo drogi) sprzęt, często znają się na zagadnieniach związanych z informatyką i cybersecurity. Słowem, są to członkowie potężnych, dobrze zorganizowanych grup przestępczych, które na obrocie częściami kradzionych aut osiągają obroty rzędu kilkunastu milionów złotych miesięcznie.
Trzeba to jasno powiedzieć: mechaniczne blokady antykradzieżowe to dzisiaj już archaizm, który w żaden sposób nie powstrzyma dobrze przygotowanego złodzieja przed dokonaniem przestępstwa. Jakkolwiek wymyślna blokada mechaniczna by nie była, to zdecydowana większość z nich opiera się w ostateczności na prostym zamku i komplecie dwóch kluczyków. Skuteczność? Żadna.
Blokady mechaniczne trzeba każdorazowo zakładać i zdejmować, często się zacinają, uszkadzają, sprowadzając niebezpieczeństwo na użytkowników auta. Komfort użytkowania? Żaden.
Czy nam się to podoba, czy nie, to przyszłość zabezpieczeń samochodowych przed kradzieżą leży w skomplikowanych układach elektronicznych. Dobrym przykładem tego typu rozwiązania jest CanLock, oferowany przez polską firmę Zabezpiecz-Auto.pl.
